‘Iets dat je maar één keer in je leven moet doen’

Even schamel is de werkplek van Nanver (49) in het Dimes-gebouw. Afgelopen december werd ze, samen met zestien Delftse collega’s, benoemd tot Antoni van Leeuwenhoekhoogleraar. In het Dimes-gebouw bezet ze niet meer dan een hoekje van een kamer die ze met twee anderen moet delen. ,,Binnenkort kan ik ook gebruikmaken van een ruimere kamer, maar ik zit graag dicht bij de procestechnologen. Dan kunnen ze snel binnenlopen als er vragen zijn”, excuseert Nanver zich, op zoek naar een rustige plek voor het interview.

De in elektrotechniek gespecialiseerde natuurkundige kent het Dimes-gebouw als haar broekzak. ,,Ik werk hier het langst van iedereen”, zegt ze. Geen wonder: Nanver was vanaf het eerste uur betrokken bij de planning en inrichting van de cleanrooms van het Delftse instituut voor micro-elektronica en submicrontechnologie. Ze was in 1987 net gepromoveerd bij de toenmalige faculteit Elektrotechniek toen het ministerie van Economische Zaken de TU geld toezegde om een faciliteit te bouwen om chips te vervaardigen. Aan Nanver de taak om een goed werkende cleanroom op te zetten. ,,Iets dat je maar één keer in je leven moet doen”, blikt Nanver terug, ,,Het moet perfect zijn. Alles, tot de gas- en waterleidingen aan toe, is minstens tweemaal aangelegd voordat het werkte.” Mede-pioniers bij het opzetten van de cleanroom waren operations manager ing. Bert Goudena en de indertijd ook net gepromoveerde Italiaanse dr. Lina Sarro. De laatste werd onlangs eveneens benoemd tot Antoni van Leeuwenhoek-hoogleraar.

Nanver raakt niet uitgepraat over het belang van de cleanroom voor het onderzoek binnen Dimes. ,,Deze faciliteit geeft ons zó veel voordelen ten opzichte van andere groepen. Het vervaardigen van chips kost veel discipline en geld. De meeste universiteiten kunnen geen van beide opbrengen en zijn afhankelijk van industriële producten. Maar dan loop je aan de leiband van de industrie.” De combinatie van flexibiliteit en discipline maken de Delftse IC-fabricagelijn uniek, vindt ze. Tel daarbij op de nabijheid van onderzoeksgroepen die de chips in schakelingen toepassen, en je hebt een instituut waarvoor de geïnteresseerde partners in de rij staan.

Karakter

De in Denemarken geboren hoogleraar zoekt tijdens haar relaas maar zelden naar een Nederlands woord. Slechts een licht accent verraadt dat ze ooit een andere taal sprak, maar wijst eerder op een Engelse dan Scandinavische achtergrond. ,,Toen ik vijf was emigreerde ons gezin naar Australië”, verklaart ze haar tongval. Haar academische opleiding genoot ze echter weer in het Deense Århus. Alvorens voor een promotieonderzoek naar Delft te komen, woonde ze ook nog drie jaar in Parijs. Daar haalde ze een titel die (toen nog niet, maar tegenwoordig wel) het equivalent was van de doctorsgraad. Nanver: ,,Ik deed dat voor de lol. Ik ging nooit achter het geld aan, maar wilde leuk onderzoek doen.”

Gezien haar nomadische neigingen, verbaast het zelfs haarzelf dat ze nu al twintig jaar in Nederland woont en werkt. ,,Als ik hier geen kinderen had gekregen, was ik waarschijnlijk weerergens anders heen gegaan”, zegt ze, ,,Omdat ik zelf zoveel verplaatst ben als kind, wilde ik ze dat niet aandoen.” Toch betreurt ze haar eigen levensloop allerminst. ,,Veel reizen bouwt wel karakter”, meent ze.

Aan mogelijkheden om Delft voor een andere universiteit te verruilen heeft het haar nooit ontbroken. Bij conferenties polsten buitenlandse collega%s regelmatig of ze interesse had in een baan. En er lagen headhunters voor de industrie op de loer, maar die kregen direct nul op het rekest, want vrij blijven in haar onderzoek is voor Nanver een harde eis. De overstap naar een andere universiteit trok haar evenmin. ,,Nadat we hier Dimes hadden, waren er weinig plekken die me konden bieden wat ik hier heb. Wetenschappelijk gezien was ik er altijd op achteruit gegaan.”

Angst

Nanver ziet haar benoeming tot Antoni van Leeuwenhoek-hoogleraar dan ook niet als een bindingspremie, maar als een blijk van erkenning. Erkenning voor haar onderzoek naar hoogfrequente siliciumcomponenten, waarmee mobiele telefoons kunnen zenden en ontvangen, en die verder toepassing vinden in stralingsdetectoren en in de toekomst misschien ook in automobiele radarsystemen.

Nanvers onderzoek bestrijkt diverse niveaus: manipulatie op de atomaire schaal van de silicium-gebaseerde materialen waarvan chips worden gemaakt, ontwikkeling van nieuwe produktietechnieken, en toepassing van de chips in schakelingen. Nanver: ,,De integratie van onze componenten in echte schakelingen is mijn persoonlijke streven. Het is een zwaar traject, maar het leuke is dat je hierdoor veel feedback krijgt uit de praktijk over de tekortkomingen van je werk.” Bescheiden voegt ze toe: ,,En soms hoor je ook wat je resultaten voor anderen kunnen betekenen.”

Met de promotie van Nanver en Sarro werd het Delftse elektrotechnisch instituut in één klap twee vrouwelijke hoogleraren rijker. Hoogst ongebruikelijk in een land met -volgens Nanver – een zwaar gebrek aan technisch geschoolde vrouwen. Angst voor de techniek, dat ziet ze als belangrijkste oorzaak waarom meisjes voor andere studies kiezen. Nanver vreest dat haar advies nooit werkelijkheid zal worden, maar wil het desondanks nog wel een keer zeggen: al op de basisschool moet algebra worden onderwezen. ,,Angst voor wiskunde wegnemen is het eerste dat je moet doen om meisjes te bereiken.” Aan goede wiskundemethodes voor jonge kinderen ontbreekt het niet, weet ze. Wat wel ontbreekt zijn basisschoolleraren die van wiskunde houden.

Zelf verloor ze de angst voor de techniek dankzij een vader die telecommunicatietechnicus was en een inspirerende natuurkundedocente op de middelbare school. De angst eenmaal overwonnen, moest ze nog wel op eigen kracht de hindernis van de vastgeroeste rolpatronen nemen: ,,Als meisje durfde ik nauwelijks te vertellen dat ik natuurkunde wilde studeren. Zowel op school als in mijn familie werd ik regelmatig uitgelachen.” Mochten oude bekenden van de kleine Lis nu de moeite nemen om via de bescheiden internetpagina van professor Nanver door te klikken naar haar beduidend minder summiere publicatielijst, dan zal het lachen hen snel vergaan.

Reizen zit haar in het bloed. Toch werkt dr. Lis Nanver nu al twintig jaar in Delft. De reden: nergens anders is zo’n mooie ‘cleanroom’ te vinden.

Bescheidenheid siert de mens, maar een internetpagina met niet meer dan een digitaal kiekje en het onderschrift ‘Hi, I am Lis’ is wel wat erg zuinig voor een verse hoogleraar. Even schamel is de werkplek van Nanver (49) in het Dimes-gebouw. Afgelopen december werd ze, samen met zestien Delftse collega’s, benoemd tot Antoni van Leeuwenhoekhoogleraar. In het Dimes-gebouw bezet ze niet meer dan een hoekje van een kamer die ze met twee anderen moet delen. ,,Binnenkort kan ik ook gebruikmaken van een ruimere kamer, maar ik zit graag dicht bij de procestechnologen. Dan kunnen ze snel binnenlopen als er vragen zijn”, excuseert Nanver zich, op zoek naar een rustige plek voor het interview.

De in elektrotechniek gespecialiseerde natuurkundige kent het Dimes-gebouw als haar broekzak. ,,Ik werk hier het langst van iedereen”, zegt ze. Geen wonder: Nanver was vanaf het eerste uur betrokken bij de planning en inrichting van de cleanrooms van het Delftse instituut voor micro-elektronica en submicrontechnologie. Ze was in 1987 net gepromoveerd bij de toenmalige faculteit Elektrotechniek toen het ministerie van Economische Zaken de TU geld toezegde om een faciliteit te bouwen om chips te vervaardigen. Aan Nanver de taak om een goed werkende cleanroom op te zetten. ,,Iets dat je maar één keer in je leven moet doen”, blikt Nanver terug, ,,Het moet perfect zijn. Alles, tot de gas- en waterleidingen aan toe, is minstens tweemaal aangelegd voordat het werkte.” Mede-pioniers bij het opzetten van de cleanroom waren operations manager ing. Bert Goudena en de indertijd ook net gepromoveerde Italiaanse dr. Lina Sarro. De laatste werd onlangs eveneens benoemd tot Antoni van Leeuwenhoek-hoogleraar.

Nanver raakt niet uitgepraat over het belang van de cleanroom voor het onderzoek binnen Dimes. ,,Deze faciliteit geeft ons zó veel voordelen ten opzichte van andere groepen. Het vervaardigen van chips kost veel discipline en geld. De meeste universiteiten kunnen geen van beide opbrengen en zijn afhankelijk van industriële producten. Maar dan loop je aan de leiband van de industrie.” De combinatie van flexibiliteit en discipline maken de Delftse IC-fabricagelijn uniek, vindt ze. Tel daarbij op de nabijheid van onderzoeksgroepen die de chips in schakelingen toepassen, en je hebt een instituut waarvoor de geïnteresseerde partners in de rij staan.

Karakter

De in Denemarken geboren hoogleraar zoekt tijdens haar relaas maar zelden naar een Nederlands woord. Slechts een licht accent verraadt dat ze ooit een andere taal sprak, maar wijst eerder op een Engelse dan Scandinavische achtergrond. ,,Toen ik vijf was emigreerde ons gezin naar Australië”, verklaart ze haar tongval. Haar academische opleiding genoot ze echter weer in het Deense Århus. Alvorens voor een promotieonderzoek naar Delft te komen, woonde ze ook nog drie jaar in Parijs. Daar haalde ze een titel die (toen nog niet, maar tegenwoordig wel) het equivalent was van de doctorsgraad. Nanver: ,,Ik deed dat voor de lol. Ik ging nooit achter het geld aan, maar wilde leuk onderzoek doen.”

Gezien haar nomadische neigingen, verbaast het zelfs haarzelf dat ze nu al twintig jaar in Nederland woont en werkt. ,,Als ik hier geen kinderen had gekregen, was ik waarschijnlijk weerergens anders heen gegaan”, zegt ze, ,,Omdat ik zelf zoveel verplaatst ben als kind, wilde ik ze dat niet aandoen.” Toch betreurt ze haar eigen levensloop allerminst. ,,Veel reizen bouwt wel karakter”, meent ze.

Aan mogelijkheden om Delft voor een andere universiteit te verruilen heeft het haar nooit ontbroken. Bij conferenties polsten buitenlandse collega%s regelmatig of ze interesse had in een baan. En er lagen headhunters voor de industrie op de loer, maar die kregen direct nul op het rekest, want vrij blijven in haar onderzoek is voor Nanver een harde eis. De overstap naar een andere universiteit trok haar evenmin. ,,Nadat we hier Dimes hadden, waren er weinig plekken die me konden bieden wat ik hier heb. Wetenschappelijk gezien was ik er altijd op achteruit gegaan.”

Angst

Nanver ziet haar benoeming tot Antoni van Leeuwenhoek-hoogleraar dan ook niet als een bindingspremie, maar als een blijk van erkenning. Erkenning voor haar onderzoek naar hoogfrequente siliciumcomponenten, waarmee mobiele telefoons kunnen zenden en ontvangen, en die verder toepassing vinden in stralingsdetectoren en in de toekomst misschien ook in automobiele radarsystemen.

Nanvers onderzoek bestrijkt diverse niveaus: manipulatie op de atomaire schaal van de silicium-gebaseerde materialen waarvan chips worden gemaakt, ontwikkeling van nieuwe produktietechnieken, en toepassing van de chips in schakelingen. Nanver: ,,De integratie van onze componenten in echte schakelingen is mijn persoonlijke streven. Het is een zwaar traject, maar het leuke is dat je hierdoor veel feedback krijgt uit de praktijk over de tekortkomingen van je werk.” Bescheiden voegt ze toe: ,,En soms hoor je ook wat je resultaten voor anderen kunnen betekenen.”

Met de promotie van Nanver en Sarro werd het Delftse elektrotechnisch instituut in één klap twee vrouwelijke hoogleraren rijker. Hoogst ongebruikelijk in een land met -volgens Nanver – een zwaar gebrek aan technisch geschoolde vrouwen. Angst voor de techniek, dat ziet ze als belangrijkste oorzaak waarom meisjes voor andere studies kiezen. Nanver vreest dat haar advies nooit werkelijkheid zal worden, maar wil het desondanks nog wel een keer zeggen: al op de basisschool moet algebra worden onderwezen. ,,Angst voor wiskunde wegnemen is het eerste dat je moet doen om meisjes te bereiken.” Aan goede wiskundemethodes voor jonge kinderen ontbreekt het niet, weet ze. Wat wel ontbreekt zijn basisschoolleraren die van wiskunde houden.

Zelf verloor ze de angst voor de techniek dankzij een vader die telecommunicatietechnicus was en een inspirerende natuurkundedocente op de middelbare school. De angst eenmaal overwonnen, moest ze nog wel op eigen kracht de hindernis van de vastgeroeste rolpatronen nemen: ,,Als meisje durfde ik nauwelijks te vertellen dat ik natuurkunde wilde studeren. Zowel op school als in mijn familie werd ik regelmatig uitgelachen.” Mochten oude bekenden van de kleine Lis nu de moeite nemen om via de bescheiden internetpagina van professor Nanver door te klikken naar haar beduidend minder summiere publicatielijst, dan zal het lachen hen snel vergaan.