‘Glanzende folders niet genoeg om exacte vakken te redden’

Het valt eigenlijk nogal mee met het tekort aan bèta-studenten in Nederland. Dat is de geruststellende boodschap die de AWT, de Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid, vorige week verspreidde. Anders dan alom wordt aangenomen, zijn de aantallen bèta-studenten de afgelopen tijd niet gedaald. En de bèta-toestroom in Nederland blijft niet achter bij die in het buitenland.

Maar die boodschap werd overstemd door een ander geluid dat de AWT tegelijk liet horen. Want, schreef de raad, studies als biologie en ook de technische vakken zijn meer studenten gaan trekken. Maar dat is ten koste gegaan van wis-, natuur- en scheikunde. Daar is de situatie nu uiterst zorgwekkend, met gemiddeld niet meer dan drie eerstejaars per hoogleraar. Daarom moet het aantal opleidingen in deze vakken met de helft teruggebracht worden.

,,Mooie analyse, goed rapport”, vindt de Delftse waterbouwkundige prof.dr.ir. A. Verruijt. Hij was voorzitter van een commissie die twee jaar geleden al de noodklok luidde over de terugloop van het aantal bèta-studenten. Verruijt weet die daling destijds aan de strenge studiefinancieringsregels. Maar die conclusie was toenmalig minister Ritzen niet welgevallig, en daarom mocht de AWT een nieuw advies geven. Prima, vindt Verruijt nu. ,,Heel goed dat de AWT nu harder roept dan wij twee jaar geleden deden. Want met ons rapport is heel weinig gebeurd.”

Maar het is de vraag of het AWT-advies een ander lot beschoren is. De betrokken universiteiten wezen het al af voor de inkt ervan droog was. ,,Eenzijdig en ondoordacht”, noemt voorzitter Veldhuis van de Universiteit Utrecht de AWT-analyses. Hij verbaast zich erover dat de techniek – ,,ten onrechte” – buiten beschouwing blijft. ,,En over het gevaar van versnipperd onderzoek wordt veel te simpel gedacht. Neem sterrenkunde. Dat gebeurt aan vier universiteiten in Nederland. Maar we zitten wel aan de wereldtop.”
Vijfjarig

Ook minister Hermans heeft zijn standpunt al klaar. In het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan dat hij op Prinsjesdag openbaar maakt, schrijft hij dat ‘rigoureuze maatregelen’ voor de exacte studies ‘niet voor de hand’ liggen. Opleidingen sluiten heeft een averechts effect, denkt hij, want daardoor zal ook het aantal studenten dalen. Daarmee is de angel uit het rapport gehaald.

Laat ons onze gang maar gaan, zo luidt intussen de boodschap van de zes betrokken universiteiten. Ze willen meer gaan samenwerken en specialisaties op elkaar afstemmen. Komende maand gaan hun nieuwe vijfjarige bètastudies van start, en ookdaar verwachten de universiteiten het nodige veel van. ,,De instroom moet omhoog en de uitval moet omlaag”, zegt Veldhuis.

De AWT heeft daar weinig vertrouwen in. Groei van het aantal bèta-studenten zit er sowieso niet in, zegt secretaris Van Heeringen. ,,We geloven niet dat nóg glanzender folders daar verandering in brengen. En of vijfjarige programma’s meer studenten trekken, moet nog maar afgewacht worden. Aan de technische universiteiten bleek dat niet het geval.”

Dat Hermans geen `rigoureuze maatregelen’ wil, heeft de AWT inmiddels ook opgevangen. Maar daar ligt Van Heeringen niet wakker van. ,,Daar is Hermans ook de man niet naar, hij is meer iemand die een proces op gang brengt.” Dat kan even duren, weet Van Heeringen. Maar dat is niet erg. ,,Als je een bos wilt, ben je ook niet meteen klaar als je een paar honderd bomen plant.” (HOP)

Het valt eigenlijk nogal mee met het tekort aan bèta-studenten in Nederland. Dat is de geruststellende boodschap die de AWT, de Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid, vorige week verspreidde. Anders dan alom wordt aangenomen, zijn de aantallen bèta-studenten de afgelopen tijd niet gedaald. En de bèta-toestroom in Nederland blijft niet achter bij die in het buitenland.

Maar die boodschap werd overstemd door een ander geluid dat de AWT tegelijk liet horen. Want, schreef de raad, studies als biologie en ook de technische vakken zijn meer studenten gaan trekken. Maar dat is ten koste gegaan van wis-, natuur- en scheikunde. Daar is de situatie nu uiterst zorgwekkend, met gemiddeld niet meer dan drie eerstejaars per hoogleraar. Daarom moet het aantal opleidingen in deze vakken met de helft teruggebracht worden.

,,Mooie analyse, goed rapport”, vindt de Delftse waterbouwkundige prof.dr.ir. A. Verruijt. Hij was voorzitter van een commissie die twee jaar geleden al de noodklok luidde over de terugloop van het aantal bèta-studenten. Verruijt weet die daling destijds aan de strenge studiefinancieringsregels. Maar die conclusie was toenmalig minister Ritzen niet welgevallig, en daarom mocht de AWT een nieuw advies geven. Prima, vindt Verruijt nu. ,,Heel goed dat de AWT nu harder roept dan wij twee jaar geleden deden. Want met ons rapport is heel weinig gebeurd.”

Maar het is de vraag of het AWT-advies een ander lot beschoren is. De betrokken universiteiten wezen het al af voor de inkt ervan droog was. ,,Eenzijdig en ondoordacht”, noemt voorzitter Veldhuis van de Universiteit Utrecht de AWT-analyses. Hij verbaast zich erover dat de techniek – ,,ten onrechte” – buiten beschouwing blijft. ,,En over het gevaar van versnipperd onderzoek wordt veel te simpel gedacht. Neem sterrenkunde. Dat gebeurt aan vier universiteiten in Nederland. Maar we zitten wel aan de wereldtop.”
Vijfjarig

Ook minister Hermans heeft zijn standpunt al klaar. In het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan dat hij op Prinsjesdag openbaar maakt, schrijft hij dat ‘rigoureuze maatregelen’ voor de exacte studies ‘niet voor de hand’ liggen. Opleidingen sluiten heeft een averechts effect, denkt hij, want daardoor zal ook het aantal studenten dalen. Daarmee is de angel uit het rapport gehaald.

Laat ons onze gang maar gaan, zo luidt intussen de boodschap van de zes betrokken universiteiten. Ze willen meer gaan samenwerken en specialisaties op elkaar afstemmen. Komende maand gaan hun nieuwe vijfjarige bètastudies van start, en ookdaar verwachten de universiteiten het nodige veel van. ,,De instroom moet omhoog en de uitval moet omlaag”, zegt Veldhuis.

De AWT heeft daar weinig vertrouwen in. Groei van het aantal bèta-studenten zit er sowieso niet in, zegt secretaris Van Heeringen. ,,We geloven niet dat nóg glanzender folders daar verandering in brengen. En of vijfjarige programma’s meer studenten trekken, moet nog maar afgewacht worden. Aan de technische universiteiten bleek dat niet het geval.”

Dat Hermans geen `rigoureuze maatregelen’ wil, heeft de AWT inmiddels ook opgevangen. Maar daar ligt Van Heeringen niet wakker van. ,,Daar is Hermans ook de man niet naar, hij is meer iemand die een proces op gang brengt.” Dat kan even duren, weet Van Heeringen. Maar dat is niet erg. ,,Als je een bos wilt, ben je ook niet meteen klaar als je een paar honderd bomen plant.” (HOP)