Een ambtenaar van het ministerie van Onderwijs die met wat schetswerk thuis aan de keukentafel een kabinet aan het wankelen bracht.
Share
Dat is het verhaal van oud-student civiele techniek ir. Willem Bos, bedenker en naamgever van de Bos-variant voor de Hogesnelheidslijn.
Hij ziet zichzelf als produktonwikkelaar, als een ‘zendeling in bewegelijkheid’. Iemand die door zijn ideeën de vaart er in houdt en beschikbaar is voor een ministerspost. ,,Ik ben nu bezig met een snoerwindhouder om kabels van bijvoorbeeld televisies op te draaien. Als idee stelt het op zich niets voor. Je ziet het probleem – kluwen van snoeren, en je hebt zo al twee oplossingen bedacht. Je moet er alleen wel mee komen. Het ding komt nu in produktie. Ik ontwikkel meer gedachten dan dat ik detaillistische uitwerkingen maak.”
Wat drijft Bos? ,,Ik erger me aan het feit dat mensen zich ingraven in loopgraven, in patstellingen. Het is de uitdaging daar beweging in te brengen. Er was sprake van een patstelling tussen Groene Hart-variant en de TU Delft-variant, over het bestaande spoor. Dat intrigeerde mij. Een paar jaar eerder was ik bezig geweest met Tao. Yin en Yang, enzo. Tao is in staat ogenschijnlijke tegenstellingen te verzoenen. Dat is het leuke; komen tot andere oplossingen. Uiteindelijk een – ordinair gezegd – win/win-situation krijgen.”
,,Dat heb ik eerst botgevierd in mijn woonplaats Zoetermeer. Er was een gymzaal afgebrand. De school wilde herbouw, de gemeente niet. Door teruglopend leerlingental was deze gymzaal op lange termijn niet nodig. Toen kwam ik op idee van de transfunctionele gymzaal: eerst gymzaal, daarna eenvoudig te verbouwen tot bejaardenwoningen. Het werkte als een breekijzer. Toen de gemeente eenmaal iets voor mijn plan voelde, was de stap terug naar herbouw snel gemaakt.”
Vaart
,,De stukken over de tracés voor de HSL kreeg ik bij toeval onder ogen. Dat was zeven jaar geleden. Ik zat aan de keukentafel met een potlood wat lijntjes te trekken op de toeristenkaart. Opeens dacht ik: waarom eigenlijk niet gewoon langs de snelweg? Met dat idee ben ik naar een commissie van Verkeer en Waterstaat gegaan. Dat is natuurlijk een prachtig verhaal: een ambtenaar van Onderwijs die voor Verkeer en Waterstaat een spoorlijn gaat uittekenen. Helaas werd er niets mee gedaan.”
De discussie rond de HSL speelde twee jaar geleden opnieuw toen er een nieuwe HSL-nota verscheen. Intussen was Bos verzeild geraakt in de plaatselijke politiek. Via zijn partij, D66, had hij contacten met de Provincie. ,,Ik ben daar heengegeaan met mijn snelweg-variant. In een rapport later werd het met de grond gelijk gemaakt. Langs de snelweg betekende een hap uit de Delftse Hout.”
,,Gelukkig kwam toen de eerste trouvaille: een ingepaste bocht,over de snelweg heen, onder de fly-overs van het Prins Claus-plein door. Dat kon. Wel met een kleinere boogstraal, maar wat maakt het uit, dan rijd je gewoon wat langzamer. De ontwerpsnelheid voor een hogesnelheidslijn is weliswaar driehonderd kilometer per uur maar als je plaatselijk 150 rijdt, voldoe je nog steeds aan de voorschriften.”
,,De tweede trouvaille was dat de rijtijd Rotterdam-Schiphol langs mijn tracé helemaal niet zoveel langer was dan door het Groene Hart. Ik voelde me een beetje het jongetje uit het sprookje van de kleren van de keizer.”
,,Op de afstand Rotterdam-Schiphol kun je toch geen vaart maken. Je haalt maar een à twee minuten driehonderd kilometer per uur. Da’s ook mooi. Leg je voor veel geld zo’n ding aan, kun je maar één minuutje driehonderd rijden.”
Rokjes
Via Provinciale Staten kwam Bos’ plan in een Milieu Effect Rapportage-commissie terecht. Die heeft het uiteindelijk de naam Bos-variant gegeven. Bos: ,,Er werd steeds gevraagd waar dat bos toch was. En of het verstandig was het Groene Hart te sparen ten koste van een groep bomen elders.”
Het treintje ging pas echt goed lopen toen minister De Boer van VROM achter zijn variant ging staan. Bos: ,,Ze schijnt iets gezegd te hebben als: ‘Ik ben bijna verliefd op de Bos-variant’. Dat was mooi.”
Er kwamen nieuwe inspraakrondes. Een uitwerking van Bos’ variant door de ingenieurs van Rijkswaterstaat voorzag in een vijf kilometer lang viaduct van dertien meter hoog bij recreatiegebied De Vlietlanden.
Bos: ,,Ik dacht: dit is de doodsteek. Groene Hart gespaard, Vlietlanden weg. Ik voelde me er opnieuw ingeluisd. Zo had ik het natuurlijk niet bedoeld. Ik moest in de aanval. Voor een nieuw inspraakfeestje heb ik toen een dikker rapport gemaakt met alle mogelijke tracé-variaties. Om maar op alles voorbereid te zijn. Het is een soort schaakspel.”
Om de discussie gaande te houden bedacht Bos nog een variant: bestaand treinverkeer over een nieuwe lijn langs snelweg en de flitstrein over bestaand spoor. ,,Het was een soort rokade. Het kon ook nog voor vier miljard – de kosten voor de HSL door het Groene Hart. Helaas wilde niemand zich er acher scharen. Misschien durfde men niet. Of ik was te laat. Uiteindelijk was ik de enige die deze variant gepromoot heeft.”
Dat kwam volgens Bos omdat de politieke partijen hun stellingen al ingenomen hadden. CDA, Groen Links en Socialistische Partij waren voor bestaand spoor. De PvdA wist het niet en ook D66 en VVD twijfelden. Bos: ,,Eigenlijk voelde D66 niets voor het bestaande spoor. Bang voor opwaaiende rokjes op perrons.”
Goeroe
Bos ziet zichzelf niet als representant van een actiegroep: ,,Actiegroepen graven zichzelf teveel in. Dat wil ik juist niet. Ik zie mezelf eigenlijk als een soort ‘zendeling in bewegelijkheid’.Ik wilde me niet vastpinnen op mijn eigen variant. Je moet blijven meedenken. Ik ben meer dan een jaar op zoek geweest naar het ultieme argument dat zou aantonen dat de Bos-variant de beste is. Dat is niet makkelijk. Voor alles valt namelijk iets te zeggen. Het blijkt uiteindelijk dat je juist krediet opbouwt door te laten zien dat je afstand kan nemen van je eigen standpunt.”
Is Bos niet bang de goeroe van de alternatieve tracés te worden? ,,Nee, ze lopen mijn deur niet bepaald plat. Maar ik vind het wel een uitdaging. Ik denk dat er te weinig echte problemen zijn. Tweede Maasvlakte, tweede nationale luchthaven – niet echte patstellingen. Voor mij dus niet interessant genoeg.”
Ook over problemen op wereldschaal heeft Bos nagedacht: ,,Een ijstijd kun je eigenlijk alleen voorkomen door kooldioxyde de lucht in te blazen. Liever een warm klimaatje dan een ijstijd. Over twintig jaar lachen we om de milieuproblemen.”
Een ambtenaar van het ministerie van Onderwijs die met wat schetswerk thuis aan de keukentafel een kabinet aan het wankelen bracht. Dat is het verhaal van oud-student civiele techniek ir. Willem Bos, bedenker en naamgever van de Bos-variant voor de Hogesnelheidslijn.
Hij ziet zichzelf als produktonwikkelaar, als een ‘zendeling in bewegelijkheid’. Iemand die door zijn ideeën de vaart er in houdt en beschikbaar is voor een ministerspost. ,,Ik ben nu bezig met een snoerwindhouder om kabels van bijvoorbeeld televisies op te draaien. Als idee stelt het op zich niets voor. Je ziet het probleem – kluwen van snoeren, en je hebt zo al twee oplossingen bedacht. Je moet er alleen wel mee komen. Het ding komt nu in produktie. Ik ontwikkel meer gedachten dan dat ik detaillistische uitwerkingen maak.”
Wat drijft Bos? ,,Ik erger me aan het feit dat mensen zich ingraven in loopgraven, in patstellingen. Het is de uitdaging daar beweging in te brengen. Er was sprake van een patstelling tussen Groene Hart-variant en de TU Delft-variant, over het bestaande spoor. Dat intrigeerde mij. Een paar jaar eerder was ik bezig geweest met Tao. Yin en Yang, enzo. Tao is in staat ogenschijnlijke tegenstellingen te verzoenen. Dat is het leuke; komen tot andere oplossingen. Uiteindelijk een – ordinair gezegd – win/win-situation krijgen.”
,,Dat heb ik eerst botgevierd in mijn woonplaats Zoetermeer. Er was een gymzaal afgebrand. De school wilde herbouw, de gemeente niet. Door teruglopend leerlingental was deze gymzaal op lange termijn niet nodig. Toen kwam ik op idee van de transfunctionele gymzaal: eerst gymzaal, daarna eenvoudig te verbouwen tot bejaardenwoningen. Het werkte als een breekijzer. Toen de gemeente eenmaal iets voor mijn plan voelde, was de stap terug naar herbouw snel gemaakt.”
Vaart
,,De stukken over de tracés voor de HSL kreeg ik bij toeval onder ogen. Dat was zeven jaar geleden. Ik zat aan de keukentafel met een potlood wat lijntjes te trekken op de toeristenkaart. Opeens dacht ik: waarom eigenlijk niet gewoon langs de snelweg? Met dat idee ben ik naar een commissie van Verkeer en Waterstaat gegaan. Dat is natuurlijk een prachtig verhaal: een ambtenaar van Onderwijs die voor Verkeer en Waterstaat een spoorlijn gaat uittekenen. Helaas werd er niets mee gedaan.”
De discussie rond de HSL speelde twee jaar geleden opnieuw toen er een nieuwe HSL-nota verscheen. Intussen was Bos verzeild geraakt in de plaatselijke politiek. Via zijn partij, D66, had hij contacten met de Provincie. ,,Ik ben daar heengegeaan met mijn snelweg-variant. In een rapport later werd het met de grond gelijk gemaakt. Langs de snelweg betekende een hap uit de Delftse Hout.”
,,Gelukkig kwam toen de eerste trouvaille: een ingepaste bocht,over de snelweg heen, onder de fly-overs van het Prins Claus-plein door. Dat kon. Wel met een kleinere boogstraal, maar wat maakt het uit, dan rijd je gewoon wat langzamer. De ontwerpsnelheid voor een hogesnelheidslijn is weliswaar driehonderd kilometer per uur maar als je plaatselijk 150 rijdt, voldoe je nog steeds aan de voorschriften.”
,,De tweede trouvaille was dat de rijtijd Rotterdam-Schiphol langs mijn tracé helemaal niet zoveel langer was dan door het Groene Hart. Ik voelde me een beetje het jongetje uit het sprookje van de kleren van de keizer.”
,,Op de afstand Rotterdam-Schiphol kun je toch geen vaart maken. Je haalt maar een à twee minuten driehonderd kilometer per uur. Da’s ook mooi. Leg je voor veel geld zo’n ding aan, kun je maar één minuutje driehonderd rijden.”
Rokjes
Via Provinciale Staten kwam Bos’ plan in een Milieu Effect Rapportage-commissie terecht. Die heeft het uiteindelijk de naam Bos-variant gegeven. Bos: ,,Er werd steeds gevraagd waar dat bos toch was. En of het verstandig was het Groene Hart te sparen ten koste van een groep bomen elders.”
Het treintje ging pas echt goed lopen toen minister De Boer van VROM achter zijn variant ging staan. Bos: ,,Ze schijnt iets gezegd te hebben als: ‘Ik ben bijna verliefd op de Bos-variant’. Dat was mooi.”
Er kwamen nieuwe inspraakrondes. Een uitwerking van Bos’ variant door de ingenieurs van Rijkswaterstaat voorzag in een vijf kilometer lang viaduct van dertien meter hoog bij recreatiegebied De Vlietlanden.
Bos: ,,Ik dacht: dit is de doodsteek. Groene Hart gespaard, Vlietlanden weg. Ik voelde me er opnieuw ingeluisd. Zo had ik het natuurlijk niet bedoeld. Ik moest in de aanval. Voor een nieuw inspraakfeestje heb ik toen een dikker rapport gemaakt met alle mogelijke tracé-variaties. Om maar op alles voorbereid te zijn. Het is een soort schaakspel.”
Om de discussie gaande te houden bedacht Bos nog een variant: bestaand treinverkeer over een nieuwe lijn langs snelweg en de flitstrein over bestaand spoor. ,,Het was een soort rokade. Het kon ook nog voor vier miljard – de kosten voor de HSL door het Groene Hart. Helaas wilde niemand zich er acher scharen. Misschien durfde men niet. Of ik was te laat. Uiteindelijk was ik de enige die deze variant gepromoot heeft.”
Dat kwam volgens Bos omdat de politieke partijen hun stellingen al ingenomen hadden. CDA, Groen Links en Socialistische Partij waren voor bestaand spoor. De PvdA wist het niet en ook D66 en VVD twijfelden. Bos: ,,Eigenlijk voelde D66 niets voor het bestaande spoor. Bang voor opwaaiende rokjes op perrons.”
Goeroe
Bos ziet zichzelf niet als representant van een actiegroep: ,,Actiegroepen graven zichzelf teveel in. Dat wil ik juist niet. Ik zie mezelf eigenlijk als een soort ‘zendeling in bewegelijkheid’.Ik wilde me niet vastpinnen op mijn eigen variant. Je moet blijven meedenken. Ik ben meer dan een jaar op zoek geweest naar het ultieme argument dat zou aantonen dat de Bos-variant de beste is. Dat is niet makkelijk. Voor alles valt namelijk iets te zeggen. Het blijkt uiteindelijk dat je juist krediet opbouwt door te laten zien dat je afstand kan nemen van je eigen standpunt.”
Is Bos niet bang de goeroe van de alternatieve tracés te worden? ,,Nee, ze lopen mijn deur niet bepaald plat. Maar ik vind het wel een uitdaging. Ik denk dat er te weinig echte problemen zijn. Tweede Maasvlakte, tweede nationale luchthaven – niet echte patstellingen. Voor mij dus niet interessant genoeg.”
Ook over problemen op wereldschaal heeft Bos nagedacht: ,,Een ijstijd kun je eigenlijk alleen voorkomen door kooldioxyde de lucht in te blazen. Liever een warm klimaatje dan een ijstijd. Over twintig jaar lachen we om de milieuproblemen.”
Comments are closed.