Campus

Een filmfestival over een visuele ceremoniemeester

,,Film is schilderen met licht”, wordt weleens gezegd. Als Johannes Vermeer in deze eeuw was geboren, was hij misschien wel filmer geworden. Onder de titel ‘Het licht van Vermeer’ organiseert Filmhuis Lumen, ter gelegenheid van de officiële opening, een filmfestival waarin de belichting en de invloed van Vermeer daarop centraal staat.

br />
Over belangstelling heeft Johannes Vermeer dit jaar niet te klagen. Naast de overzichtstentoonstelling in het Mauritshuis lopen er vele die eraan zijn gerelateerd. Maar ook bij menig bakker hangt hij prominent aan de muur en een Amsterdamse coffeeshop schijnt inmiddels zijn beste Nederwiet als ‘Het licht van Vermeer’ te verkopen.

Dat Filmhuis Lumen onder dezelfde titel een filmfestival heeft georganiseerd is overigens toeval, want oorspronkelijk zou het een paar jaar geleden al zijn gehouden. Door de vertraging van de nieuwbouw is het telkens op de lange baan geschoven.

Als voorloper van het medium film spreekt het voor zich dat de schilderkunst er een grote invloed op heeft uitgeoefend. Meestal sta je er niet bij stil, maar in elk filmshot speelt de belichting een cruciale rol. Sommige filmers maken er dusdanig gebruik van dat het licht de doorsnee kijkers niet opvalt, maar wel degelijk hun blik stuurt. Andere cineasten passen het juist heel opvallend en expressief toe, zoals in horrorfilms.

Vermeer was een grootmeester van het licht. In zijn werk kwam het meestal van links door een openstaand raam naar binnen vallen. Het komt heel natuurlijk over maar dat is het niet, want hij gebruikt het al naar gelang het hem uitkomt. Van Peter Greenaway is de uitspraak dat Vermeer ‘de allesoverheersende visuele ceremoniemeester van de cinema is geweest’. Dat is een beetje bombastisch geformuleerd, maar veel cineasten zijn liefhebbers van zijn doeken en hebben de lichtinval goed bestudeerd.
Hommage

Greenaway, die zelf ook schildert, is misschien wel de enige die in ‘A Zed and Two Naughts’ een poging heeft ondernomen om het lichtgebruik van Vermeer bij wijze van hommage consequent na te volgen. Er staat ook nog een andere film van hem op het programma die een nadrukkelijke relatie met de schilderkunst legt. ‘The Draughtman’s Contract’ is één van zijn eersten, en misschien wel zijn beste, over een tekenaar die een landhuis op twaalf verschillende manieren moet vastleggen.

Bij deze film is de toepassing van licht minder specifiek op Vermeer gericht en dat geldt ook voor veel andere die op het programma staan. ‘Un amour de Swann’ van Volker Schlöndorffis bijvoorbeeld in de selectie opgenomen omdat het gebaseerd is op een episode uit ‘A la Recherche du temps perdu’ van Proust, die eveneens een groot bewonderaar van Vermeer was.

Er zijn oerhollandse films te zien zoals ‘Sky over Holland’ van John Fernhout en ‘Dorp aan de rivier’ van Fons Rademakers.

Heel anders is het prachtig vormgegeven ‘La Belle et la bête’ van Jean Cocteau die meerdere malen samenwerkte met de lichtvirtuoos Henri Alekan. Ook de Deen Carl Dreyer is met ‘Day of wrath’ vertegenwoordigd en een andere grootmeester van het witte doek Michelangelo Antonioni met ‘Il deserto rosso’. Van Jos Stelling draait ‘Rembrandt fecit 1669’, de filmer die zijn belangstelling voor de schilderkunst nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. ,,Ik voel me meer verbonden met de schilderkunst van Rembrandt en Vermeer dan met de filmkunst”, liet hij ooit eens vallen.

‘Het licht van Vermeer’ is van do. 28 mrt. t/m wo. 10 apr. te zien in Filmhuis Lumen. Ook vinden er interviews en lezingen plaats. Voor de exacte programmering zie de agenda.

Mannus van der Laan

,,Film is schilderen met licht”, wordt weleens gezegd. Als Johannes Vermeer in deze eeuw was geboren, was hij misschien wel filmer geworden. Onder de titel ‘Het licht van Vermeer’ organiseert Filmhuis Lumen, ter gelegenheid van de officiële opening, een filmfestival waarin de belichting en de invloed van Vermeer daarop centraal staat.

Over belangstelling heeft Johannes Vermeer dit jaar niet te klagen. Naast de overzichtstentoonstelling in het Mauritshuis lopen er vele die eraan zijn gerelateerd. Maar ook bij menig bakker hangt hij prominent aan de muur en een Amsterdamse coffeeshop schijnt inmiddels zijn beste Nederwiet als ‘Het licht van Vermeer’ te verkopen.

Dat Filmhuis Lumen onder dezelfde titel een filmfestival heeft georganiseerd is overigens toeval, want oorspronkelijk zou het een paar jaar geleden al zijn gehouden. Door de vertraging van de nieuwbouw is het telkens op de lange baan geschoven.

Als voorloper van het medium film spreekt het voor zich dat de schilderkunst er een grote invloed op heeft uitgeoefend. Meestal sta je er niet bij stil, maar in elk filmshot speelt de belichting een cruciale rol. Sommige filmers maken er dusdanig gebruik van dat het licht de doorsnee kijkers niet opvalt, maar wel degelijk hun blik stuurt. Andere cineasten passen het juist heel opvallend en expressief toe, zoals in horrorfilms.

Vermeer was een grootmeester van het licht. In zijn werk kwam het meestal van links door een openstaand raam naar binnen vallen. Het komt heel natuurlijk over maar dat is het niet, want hij gebruikt het al naar gelang het hem uitkomt. Van Peter Greenaway is de uitspraak dat Vermeer ‘de allesoverheersende visuele ceremoniemeester van de cinema is geweest’. Dat is een beetje bombastisch geformuleerd, maar veel cineasten zijn liefhebbers van zijn doeken en hebben de lichtinval goed bestudeerd.
Hommage

Greenaway, die zelf ook schildert, is misschien wel de enige die in ‘A Zed and Two Naughts’ een poging heeft ondernomen om het lichtgebruik van Vermeer bij wijze van hommage consequent na te volgen. Er staat ook nog een andere film van hem op het programma die een nadrukkelijke relatie met de schilderkunst legt. ‘The Draughtman’s Contract’ is één van zijn eersten, en misschien wel zijn beste, over een tekenaar die een landhuis op twaalf verschillende manieren moet vastleggen.

Bij deze film is de toepassing van licht minder specifiek op Vermeer gericht en dat geldt ook voor veel andere die op het programma staan. ‘Un amour de Swann’ van Volker Schlöndorffis bijvoorbeeld in de selectie opgenomen omdat het gebaseerd is op een episode uit ‘A la Recherche du temps perdu’ van Proust, die eveneens een groot bewonderaar van Vermeer was.

Er zijn oerhollandse films te zien zoals ‘Sky over Holland’ van John Fernhout en ‘Dorp aan de rivier’ van Fons Rademakers.

Heel anders is het prachtig vormgegeven ‘La Belle et la bête’ van Jean Cocteau die meerdere malen samenwerkte met de lichtvirtuoos Henri Alekan. Ook de Deen Carl Dreyer is met ‘Day of wrath’ vertegenwoordigd en een andere grootmeester van het witte doek Michelangelo Antonioni met ‘Il deserto rosso’. Van Jos Stelling draait ‘Rembrandt fecit 1669’, de filmer die zijn belangstelling voor de schilderkunst nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. ,,Ik voel me meer verbonden met de schilderkunst van Rembrandt en Vermeer dan met de filmkunst”, liet hij ooit eens vallen.

‘Het licht van Vermeer’ is van do. 28 mrt. t/m wo. 10 apr. te zien in Filmhuis Lumen. Ook vinden er interviews en lezingen plaats. Voor de exacte programmering zie de agenda.

Mannus van der Laan

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.