Alledaags fascisme

Daarom schrijf ik er nu over als kolomnist.

Zo’n vijftien jaar geleden staakte de Belgische douane. Met een kunstenaar moest ik net die dag schilderijen voor een tentoonstelling van Antwerpen naar Delft transporteren. We raakten verzeild op de vrachtwagenafdeling. Alwaar 98 kararate-appies dringend stonden te schelden. Maar ze stónden tenminste, wachtend op hun beurt. Toen werd de deur opengegooid, drie onderwereldfiguren stormden naar binnen. Dwars door de groep wachtenden heen. Met gebruik van ellebogen en vuisten. Bij het loket brachten ze de stakende, doch opeens dienstdoende functionaris binnen vijf minuten aan het verstand dat ze geholpen dienden te worden. Waarna wij – 98 gespierde kerels en twee zwakkelingen – uiteenweken en hen zwijgend doorlieten. Nog uren wachtend op onze doortocht.

Jaren later. Amsterdam, Beurs van Berlage. Alwaar een tweedehands boekenbeurs werd gehouden. Wijs geworden van jarenlange teleurstellingen ging ik er vroeg heen. Al voorgelicht over de locatie van enkele favoriete handelaren. Direct na opening snelden met mij enkele vroege vogels naar binnen. Drie van hen, nogal fors gebouwd voor liefhebbers van het betere boek. Voor ik in mijn uitverkoren zaal aankwam posteerden deze zwaargewichten zich daarbinnen op een lijn. Geen doorkomen aan. Met behulp van biceps hielden deze drie alle belangstellenden weg van de schappen. Daar graaiden twee in identieke mohaircoats gehulde boekenmaffiosi rustig de mooiste aanbiedingen weg. Om deze later zelf duur door te verkopen. Toen ze na een half uur klaar waren liet het tuig ons door.

Twee weken geleden. Half tien ’s avonds naar een jazzconcert. Als oplettend burger parkeer ik netjes en betaal voor een bonnetje. Zo’n geldslorper staat in Amsterdam minstens x minuten lopen van de plek waar de auto op je wacht. De eerste is kapot. Geen andere te bekennen. Een behulpzame meneer vertelt dat er op de hoek – dat wil zeggen twee maal x minuten verder – nog een staat. Maar weet niet dat ook deze stuk is. Pas de derde doet ’t. Wanneer ik opgetogen van de muziek mijn auto opzoek – een bon! Sta ik op een plek ten behoeve van vrachtauto’s voor een supermarkt. Middernacht zaterdag…

Stijf in het gelid brullen Amsterdamse parkeermeters de welwillende bezoeker toe: ,,Du bist nichts, deine gemeinde ist alles!”

Niet aan bod gekomen: gedrag op onze ‘snel’-wegen. Lieden die op de stoep hun autoasbak voor je omkieperen. Groepjes onaangepast tuig op scootertjes. De overval op het Leidse Plein door Engelse voetbalfanaten die het caféleven geheel omzeep helpen. Beleidend pedofiel Schafthuizen, executeur op afstand van Johan Polak. En zoveel, zoveel meer.

Als sociaalfilosoof sprong ik nauwgezet om met het begrip fascisme. Bekwame auteurs hadden zich er tenslotte over gebogen. Theoretisch bestond alledaags fascisme niet. Daarom schrijf ik er nu over als kolomnist.

Zo’n vijftien jaar geleden staakte de Belgische douane. Met een kunstenaar moest ik net die dag schilderijen voor een tentoonstelling van Antwerpen naar Delft transporteren. We raakten verzeild op de vrachtwagenafdeling. Alwaar 98 kararate-appies dringend stonden te schelden. Maar ze stónden tenminste, wachtend op hun beurt. Toen werd de deur opengegooid, drie onderwereldfiguren stormden naar binnen. Dwars door de groep wachtenden heen. Met gebruik van ellebogen en vuisten. Bij het loket brachten ze de stakende, doch opeens dienstdoende functionaris binnen vijf minuten aan het verstand dat ze geholpen dienden te worden. Waarna wij – 98 gespierde kerels en twee zwakkelingen – uiteenweken en hen zwijgend doorlieten. Nog uren wachtend op onze doortocht.

Jaren later. Amsterdam, Beurs van Berlage. Alwaar een tweedehands boekenbeurs werd gehouden. Wijs geworden van jarenlange teleurstellingen ging ik er vroeg heen. Al voorgelicht over de locatie van enkele favoriete handelaren. Direct na opening snelden met mij enkele vroege vogels naar binnen. Drie van hen, nogal fors gebouwd voor liefhebbers van het betere boek. Voor ik in mijn uitverkoren zaal aankwam posteerden deze zwaargewichten zich daarbinnen op een lijn. Geen doorkomen aan. Met behulp van biceps hielden deze drie alle belangstellenden weg van de schappen. Daar graaiden twee in identieke mohaircoats gehulde boekenmaffiosi rustig de mooiste aanbiedingen weg. Om deze later zelf duur door te verkopen. Toen ze na een half uur klaar waren liet het tuig ons door.

Twee weken geleden. Half tien ’s avonds naar een jazzconcert. Als oplettend burger parkeer ik netjes en betaal voor een bonnetje. Zo’n geldslorper staat in Amsterdam minstens x minuten lopen van de plek waar de auto op je wacht. De eerste is kapot. Geen andere te bekennen. Een behulpzame meneer vertelt dat er op de hoek – dat wil zeggen twee maal x minuten verder – nog een staat. Maar weet niet dat ook deze stuk is. Pas de derde doet ’t. Wanneer ik opgetogen van de muziek mijn auto opzoek – een bon! Sta ik op een plek ten behoeve van vrachtauto’s voor een supermarkt. Middernacht zaterdag…

Stijf in het gelid brullen Amsterdamse parkeermeters de welwillende bezoeker toe: ,,Du bist nichts, deine gemeinde ist alles!”

Niet aan bod gekomen: gedrag op onze ‘snel’-wegen. Lieden die op de stoep hun autoasbak voor je omkieperen. Groepjes onaangepast tuig op scootertjes. De overval op het Leidse Plein door Engelse voetbalfanaten die het caféleven geheel omzeep helpen. Beleidend pedofiel Schafthuizen, executeur op afstand van Johan Polak. En zoveel, zoveel meer.