Een rivier van bier

Geef toe, het klinkt bijna gezellig. In ieder geval valt dit type oorlog te prefereren boven de bloedige conflicten die Afrika de afgelopen decennia hebben geteisterd.

De huidige bieroorlog in Afrika heeft niets te maken met het feit dat in het islamitische noorden van het bierminnende Nigeria het drinken van bier tegenwoordig als een ernstig vergrijp tegen de wetten van Allah geldt. Nee, dit is een clash of the titans, waarbij de bierbuiken van twee economische reuzen % de South African Breweries en de Nigerian Breweries – met veel aplomb tegen elkaar kletsen. De inzet: de hegemonie op de Afrikaanse biermarkt, een markt die nog wijd open ligt. Afrika snakt naar kennis, vrede, rechtvaardigheid en internationale solidariteit, maar ook naar bier.

Niet lang nadat South African Breweries een merger aankondigde met het Belgische bierimperium Interbrew SA, sloot Nigerian Breweries het machtige Heineken als partner en grootaandeelhouder in de armen. Resultaat: zevenhonderd miljoen dollar aan investeringen. Dat geld stroomt allereerst naar de bouw van de grootste bierbrouwerij van Afrika. Als de ultramoderne bierbrouwerij begin 2003 wordt opgeleverd, zal de begincapaciteit anderhalf miljoen hectoliter per jaar bedragen. Een rivier van bier.

Het vanuit Parijs opererende bouwbedrijf Bouygues bood civieler Bas Hendriks (23) de kans om er met zijn neus bovenop te staan. De bouwplaats nabij Enugu, een stad in het zuiden van Nigeria en in the middle of nowhere, werd het decor voor zijn afstudeerproject. Hij had één maand om zich voor te bereiden. De bouwtekeningen zag hij pas ter plaatse. ,,Dat was even schrikken. Ik heb nog het één en ander kunnen verbeteren.”

Shrink

Zucht naar avontuur, idealisme, een in het buitenland doorgebrachte jeugd % een goede shrink moet maar eens uitvogelen hoe het komt dat Bas Hendriks (23) steeds Nederland verlaat. De volgende stap zou Latijns-Amerika kunnen zijn. ,,In Azië hebben ze zo langzamerhand zelf genoeg goede ingenieurs.”

De civieler zocht naar een origineel buitenlands afstudeerproject. Nigeria is zeker een gedurfde keuze. Sinds kort weer een democratie, maar dan wel één van het broze soort. Corruptie is teruggedrongen, maar niet beteugeld. En alle buitenlandse investeringen in gas, olie en bier kunnen niet verhullen dat de helft van de 120 miljoen inwoners moet rondkomen van minder dan een dollar per dag. Een flesje bier kost 54 dollarcent.

Nigeria, het wilde westen van Afrika. Een natie van 250 stammen, die dreigt te exploderen. Zulke omschrijvingen bevatten een kern van waarheid, zegt Hendriks. Maar uiteindelijk viel het verblijf hem mee. Het land is bezig voorzichtig overeind te krabbelen.

Natuurlijk leidde hij een afgeschermd bestaan. ,,Je leefde op de compound, maakte vrienden onder je collega’s. Uitstapjes maakte je met een chauffeur, die wist welke gebieden onveilig waren.”

Hendriks, die vloeiend Frans spreekt, was participant en observator tegelijk. Bouwtekeningen analyseren, suggesties doen voor automatisering, datamanagement % op vele manieren hielp hij bij het opzetten van het bouwproject. ,,Maar het was ook één lang interview. Ik was de jongste, iedereen wilde me graag alles uitleggen.”

Het leven in een container met 25 andere mannelijke expats – ‘jonge avonturiers en mensen die vlak voor hun pensioen nog één grote opdracht wilden uitvoeren’ – deed hem denken aan het leven in een studentenhuis. ,,Mij beviel het wel. Sommigen werden er gek van en haakten voortijdig af.”

De regio rondom Enugu, eens een bekend landbouwgebied, is de verwoestingen van de Biafra-oorlog economisch nooit helemaal te boven gekomen. Honderden arbeiders stonden in de rij voor werk. ,,Maar ze waren over het algemeen slecht opgeleid. En bijna niemand was gewend te werken met westerse technologie. Daar moet je ter plekke trainingen in geven.”

Staking

Bouygues besloot ervaren werknemers uit het noorden van Nigeria naar de werkplaats te halen % waarop de lokalearbeiders verontwaardigd in staking gingen. Dit was hun land, waarom zouden ze het werk moeten delen met mensen uit een andere regio, misschien ook van een ander geloof? ,,Er is toen druk onderhandeld. Bouygues heeft uiteindelijk tien ‘buitenstaanders’ aangenomen. Het viel voor de lokale arbeiders niet mee om die als leraren te accepteren.”

Hendriks was aanvankelijk verbaasd dat arbeiders vaak veel minder hard werkten als er geen toezicht was. ,,Later begreep ik dat ze een belang hadden bij vertragen: ‘Ik heb nu eindelijk een salaris, dus hoe langer dit project duurt, hoe beter. En hoe meer familieleden en vrienden meedoen, hoe beter’, dachten ze.” De logica van de armoede. De civieler bedacht een oplossing: de Afrikaanse variant van de bonusregeling. Loon naar prestatie bovenop het lage salaris stuwt de productie omhoog.

Waarom niet gewoon het salaris flink verhogen? ,,Dan zou het fenomeen van het vertragen blijven bestaan. Overigens betaalt Bouygues beter dan de concurrentie.”

Onbetrouwbare onderaannemers, een tekort aan goed personeel en materieel, door corruptie en bureaucratie eindeloos vertraagde importprocedures, het regenseizoen: bij een project als de bierbrouwerij zijn de obstakels talrijk. Maar de risico’s kun je verkleinen, zegt Hendriks. Door van tevoren % in het thuisland – noodscenario’s uit te werken. ,,De mensen met ervaring weten wat er mis kan gaan. Wat doe je als de bestelde kraan niet arriveert? Wat als de betoncentrale het begeeft? Wat als er wekenlang gestaakt wordt?”

Filmpje

Thuis stuitte hij via het internet op 4D planning-software die momenteel wordt ontwikkeld aan de Stanford University. Hij nam het op in zijn scriptie. ,,Geen saaie balkenschema’s meer. Zo’n filmpje zegt zo veel meer, je ziet hoe het gebouw van week tot week moet groeien. Je kunt je de reactie al voorstellen: ‘Wil je dat ik dat allemaal in één week doe? Met mijn mensen en mijn materiaal?”’

Hendriks praat met fascinatie en verbazing over sommige van zijn ervaringen % de chauffeur die hem geduldig uitlegde hoe toverij bescherming kon bieden tegen misdaad, het ‘master! master!’ waarmee de lokale bevolking hem tot zijn schrik aanvankelijk begroette. ,,Ik heb gezegd dat dat echt niet hoefde, maar als je te informeel doet vinden ze je weer een watje, en lopen ze over je heen.”

,,Ik weet dat het idioot klinkt, maar ik beschouw dit soort projecten als ontwikkelingshulp. Het mooiste zou zijn als ontwikkelingswerkers en bedrijven samen projecten opzetten. Renovatie van een wijk als onderdeel van een bouwproject, dat soort zaken. Maar ik ben bang dat de kloof tussen beide partijen te groot is.”

In het zuiden van Nigeria verrijst de grootste bierbrouwerij van Afrika. Afstudeerder Bas Hendriks (civiel) zag wat er tijdens zo’n bouwproject mis kan gaan en komt met oplossingen als bonusregelingen, what if-scenario’s en 4D-planning

Bieroorlog. Geef toe, het klinkt bijna gezellig. In ieder geval valt dit type oorlog te prefereren boven de bloedige conflicten die Afrika de afgelopen decennia hebben geteisterd.

De huidige bieroorlog in Afrika heeft niets te maken met het feit dat in het islamitische noorden van het bierminnende Nigeria het drinken van bier tegenwoordig als een ernstig vergrijp tegen de wetten van Allah geldt. Nee, dit is een clash of the titans, waarbij de bierbuiken van twee economische reuzen % de South African Breweries en de Nigerian Breweries – met veel aplomb tegen elkaar kletsen. De inzet: de hegemonie op de Afrikaanse biermarkt, een markt die nog wijd open ligt. Afrika snakt naar kennis, vrede, rechtvaardigheid en internationale solidariteit, maar ook naar bier.

Niet lang nadat South African Breweries een merger aankondigde met het Belgische bierimperium Interbrew SA, sloot Nigerian Breweries het machtige Heineken als partner en grootaandeelhouder in de armen. Resultaat: zevenhonderd miljoen dollar aan investeringen. Dat geld stroomt allereerst naar de bouw van de grootste bierbrouwerij van Afrika. Als de ultramoderne bierbrouwerij begin 2003 wordt opgeleverd, zal de begincapaciteit anderhalf miljoen hectoliter per jaar bedragen. Een rivier van bier.

Het vanuit Parijs opererende bouwbedrijf Bouygues bood civieler Bas Hendriks (23) de kans om er met zijn neus bovenop te staan. De bouwplaats nabij Enugu, een stad in het zuiden van Nigeria en in the middle of nowhere, werd het decor voor zijn afstudeerproject. Hij had één maand om zich voor te bereiden. De bouwtekeningen zag hij pas ter plaatse. ,,Dat was even schrikken. Ik heb nog het één en ander kunnen verbeteren.”

Shrink

Zucht naar avontuur, idealisme, een in het buitenland doorgebrachte jeugd % een goede shrink moet maar eens uitvogelen hoe het komt dat Bas Hendriks (23) steeds Nederland verlaat. De volgende stap zou Latijns-Amerika kunnen zijn. ,,In Azië hebben ze zo langzamerhand zelf genoeg goede ingenieurs.”

De civieler zocht naar een origineel buitenlands afstudeerproject. Nigeria is zeker een gedurfde keuze. Sinds kort weer een democratie, maar dan wel één van het broze soort. Corruptie is teruggedrongen, maar niet beteugeld. En alle buitenlandse investeringen in gas, olie en bier kunnen niet verhullen dat de helft van de 120 miljoen inwoners moet rondkomen van minder dan een dollar per dag. Een flesje bier kost 54 dollarcent.

Nigeria, het wilde westen van Afrika. Een natie van 250 stammen, die dreigt te exploderen. Zulke omschrijvingen bevatten een kern van waarheid, zegt Hendriks. Maar uiteindelijk viel het verblijf hem mee. Het land is bezig voorzichtig overeind te krabbelen.

Natuurlijk leidde hij een afgeschermd bestaan. ,,Je leefde op de compound, maakte vrienden onder je collega’s. Uitstapjes maakte je met een chauffeur, die wist welke gebieden onveilig waren.”

Hendriks, die vloeiend Frans spreekt, was participant en observator tegelijk. Bouwtekeningen analyseren, suggesties doen voor automatisering, datamanagement % op vele manieren hielp hij bij het opzetten van het bouwproject. ,,Maar het was ook één lang interview. Ik was de jongste, iedereen wilde me graag alles uitleggen.”

Het leven in een container met 25 andere mannelijke expats – ‘jonge avonturiers en mensen die vlak voor hun pensioen nog één grote opdracht wilden uitvoeren’ – deed hem denken aan het leven in een studentenhuis. ,,Mij beviel het wel. Sommigen werden er gek van en haakten voortijdig af.”

De regio rondom Enugu, eens een bekend landbouwgebied, is de verwoestingen van de Biafra-oorlog economisch nooit helemaal te boven gekomen. Honderden arbeiders stonden in de rij voor werk. ,,Maar ze waren over het algemeen slecht opgeleid. En bijna niemand was gewend te werken met westerse technologie. Daar moet je ter plekke trainingen in geven.”

Staking

Bouygues besloot ervaren werknemers uit het noorden van Nigeria naar de werkplaats te halen % waarop de lokalearbeiders verontwaardigd in staking gingen. Dit was hun land, waarom zouden ze het werk moeten delen met mensen uit een andere regio, misschien ook van een ander geloof? ,,Er is toen druk onderhandeld. Bouygues heeft uiteindelijk tien ‘buitenstaanders’ aangenomen. Het viel voor de lokale arbeiders niet mee om die als leraren te accepteren.”

Hendriks was aanvankelijk verbaasd dat arbeiders vaak veel minder hard werkten als er geen toezicht was. ,,Later begreep ik dat ze een belang hadden bij vertragen: ‘Ik heb nu eindelijk een salaris, dus hoe langer dit project duurt, hoe beter. En hoe meer familieleden en vrienden meedoen, hoe beter’, dachten ze.” De logica van de armoede. De civieler bedacht een oplossing: de Afrikaanse variant van de bonusregeling. Loon naar prestatie bovenop het lage salaris stuwt de productie omhoog.

Waarom niet gewoon het salaris flink verhogen? ,,Dan zou het fenomeen van het vertragen blijven bestaan. Overigens betaalt Bouygues beter dan de concurrentie.”

Onbetrouwbare onderaannemers, een tekort aan goed personeel en materieel, door corruptie en bureaucratie eindeloos vertraagde importprocedures, het regenseizoen: bij een project als de bierbrouwerij zijn de obstakels talrijk. Maar de risico’s kun je verkleinen, zegt Hendriks. Door van tevoren % in het thuisland – noodscenario’s uit te werken. ,,De mensen met ervaring weten wat er mis kan gaan. Wat doe je als de bestelde kraan niet arriveert? Wat als de betoncentrale het begeeft? Wat als er wekenlang gestaakt wordt?”

Filmpje

Thuis stuitte hij via het internet op 4D planning-software die momenteel wordt ontwikkeld aan de Stanford University. Hij nam het op in zijn scriptie. ,,Geen saaie balkenschema’s meer. Zo’n filmpje zegt zo veel meer, je ziet hoe het gebouw van week tot week moet groeien. Je kunt je de reactie al voorstellen: ‘Wil je dat ik dat allemaal in één week doe? Met mijn mensen en mijn materiaal?”’

Hendriks praat met fascinatie en verbazing over sommige van zijn ervaringen % de chauffeur die hem geduldig uitlegde hoe toverij bescherming kon bieden tegen misdaad, het ‘master! master!’ waarmee de lokale bevolking hem tot zijn schrik aanvankelijk begroette. ,,Ik heb gezegd dat dat echt niet hoefde, maar als je te informeel doet vinden ze je weer een watje, en lopen ze over je heen.”

,,Ik weet dat het idioot klinkt, maar ik beschouw dit soort projecten als ontwikkelingshulp. Het mooiste zou zijn als ontwikkelingswerkers en bedrijven samen projecten opzetten. Renovatie van een wijk als onderdeel van een bouwproject, dat soort zaken. Maar ik ben bang dat de kloof tussen beide partijen te groot is.”